Nhớ ngọn gió mát lành

Ngày nghỉ cuối tuần về quê, tôi rủ mấy người bạn cùng làng thuở chăn trâu, cắt cỏ đi dạo, hóng gió. Đi dọc trên con đường làng hai bên là rặng cây râm mát, bên bờ sông lộng gió, ven cánh đồng lúa, ngô xanh rờn mà mấy người bạn ai cũng đeo khẩu trang kín mít. Một anh bạn bảo, không khí ở làng quê bây giờ ô nhiễm lắm, ra ngoài cứ phải đeo khẩu trang để khỏi hít phải bụi bặm, bảo vệ sức khỏe!.

Cánh đồng quê gắn bó với tuổi thơ, nuôi lớn bao người nông dân bằng những hạt lúa, củ khoai, con cua, con ốc, bây giờ không còn mênh mông trải rộng mà dần thu hẹp, nhường chỗ cho nhà cửa, công trình, dự án. Vẫn con đường ra đồng quen thuộc nhưng giờ đây đã được bê tông hóa. Công trường thi công kè bờ sông ầm ào tiếng máy xúc, máy ủi gầm rú, bãi vật liệu ngổn ngang đất, đá. Mỗi khi có xe tải chạy qua, bụi cát bay mù mịt, bao trùm cả khu vực. Chỉ cần có gió thổi qua, lập tức bụi bẩn, đất cát xoáy thành từng cơn, lơ lửng trong không khí. Những cơn gió cuốn theo bụi đậm đặc, phải mất chừng vài phút sau, bụi mới lắng dần. Xung quanh, khung cảnh mù mịt, phủ một màu xám đục. Chúng tôi đi xuống lối nhỏ dẫn ven cánh đồng, thấy mấy bà đang phun thuốc trừ sâu cho lúa. Mùi thuốc nồng nặc làm không khí thêm ngột ngạt. Dưới mương nước, rác thải, bao bì, chai lọ đựng thuốc bảo vệ thực vật vứt bừa bãi, dòng nước đen ngòm, không một tiếng cá quẫy. Ven đường là đống rác lù lù, ruồi, nhặng bu đầy, bốc mùi xú uế nồng nặc. Anh bạn đi cùng bảo: Thời gian gần đây, ở quê mình thi công nhiều dự án, ruộng đồng, vườn tược dần nhường chỗ cho những công trình, dự án, đồng ruộng bị cày xới, những cơn lốc bụi bủa vây xóm làng. Không khí ngột ngạt, khó chịu lắm nhưng không biết làm sao, đành sống chung với khói, bụi. Mong sao trong quá trình thi công xây dựng, cơ quan chức năng và đơn vị thi công có biện pháp để giảm bụi, hạn chế ảnh hưởng đến sức khỏe người dân…

Gần đây, ở quê tôi, các tuyến đường giao thông, ngõ xóm, đường nội đồng được cải tạo, nâng cấp, trường học, công sở và nhiều công trình khác được xây dựng, tu sửa. Trong quá trình thi công, xe tải, phương tiện chở đất đá, vật liệu không che đậy, ra vào chạy ầm ầm làm rơi vãi đất cát, gây bụi khủng khiếp. Nhất là những khi gió to, bụi bay mù mịt cả một khoảng trời. Cây cối hai bên đường bụi đất bám đầy thành lớp dày. Bụi ôm trọn nhà cửa, cây cối. Bụi nhiều đến mức giăng kín một vùng rộng lớn như màn sương bẩn. Những nhà dân gần đó, cửa kính đóng chặt suốt ngày đêm. Cửa sổ, cầu thang, bàn ghế mới lau vậy mà chỉ sau một ngày, bụi đất lại bám dày trắng xám. Trước đây, cứ chiều tối, dân làng già trẻ, lớn bé đi dạo trên đường làng, bờ sông hóng mát, tập thể dục. Bây giờ, người đi bộ, đi dạo, tập thể dục ngoài trời vắng hẳn. Mỗi khi ra khỏi nhà phải đeo khẩu trang, trùm khăn kín mít nên ai cũng ngại.

Dường như đi đâu cũng bị bụi bặm bủa vây. Mức độ ô nhiễm khói bụi ở một số nơi đáng báo động. Số liệu quan trắc tự động tại một số khu vực trong tỉnh cho thấy một số thông số ô nhiễm vượt quy chuẩn, vào các thời điểm nhất định tại các nơi có đông phương tiện giao thông hoặc hoạt động xây dựng, khói bụi và các chỉ số ô nhiễm có xu hướng tăng cao. Ngay cả những nơi vắng vẻ, heo hút, bờ tre, góc làng cũng ô nhiễm bởi khói, bụi. Không những phải sống chung với bụi bặm, làng quê bây giờ còn phải đối mặt với nhiều tác nhân gây ô nhiễm khác. Ven đường giao thông, ao, hồ, mương máng, bờ vùng bờ thửa…rác thải đổ, đốt bừa bãi, nhiều đống rác cháy âm ỉ ngày này qua ngày khác, trong đó, ni lông, phế thải nhựa khi cháy sinh ra các chất độc hại, gây hại nghiêm trọng tới sức khỏe con người. Về bất cứ làng quê nào cũng có thể dễ dàng bắt gặp ngổn ngang những bãi rác tự phát. Mùi xú uế của rác thải khiến môi trường sống bị ảnh hưởng nghiêm trọng. Chất thải từ chăn nuôi chưa qua xử lý, việc sử dụng hoá chất độc hại trong trồng trọt cũng gây nguy hại cho hệ sinh thái. Nhiều hộ chăn nuôi gia súc, gia cầm quy mô lớn ngay trong khu dân cư, thải chất thải, nước thải chăn nuôi ra cống rãnh, mương máng, ao, hồ gây ô nhiễm môi trường, nguồn nước, làm hàng xóm láng giềng vô cùng bức xúc, khó chịu. Ô nhiễm không khí, khói, bụi bủa vây là “thủ phạm” làm tăng nguy cơ nhiễm trùng đường hô hấp, bệnh tim, đột quỵ và ung thư phổi. Trẻ em, phụ nữ, người già, người có thể trạng yếu là những đối tượng có nguy cơ cao bị suy giảm sức khỏe bởi ô nhiễm không khí.

Nhớ sao trước kia môi trường làng quê thật trong lành, tinh khiết. Xóm làng là một không gian xanh, cây cối tươi tốt, vườn tược xum xuê, sông ngòi, mương máng, ao, hồ nước trong xanh, tạo cảnh quan, góp phần điều hòa không khí, giảm bụi bặm, tiếng ồn. Những làn gió mát lành phảng phất mùi cây cỏ, hương lúa, đồng đất quê hương tha hồ phiêu du, rong ruổi khắp nơi, làm dịu đi những oi nồng của nắng hạ. Những buổi trưa hè, nắng hong khô đám lúa màu vàng ươm. Mọi người ngồi dưới lũy tre hóng gió từ cánh đồng thổi về, trò chuyện về mùa vụ, đồng áng. Gió lao xao mang theo mùi hương lúa thơm lừng, mùi rơm rạ, mùi bùn đất ngai ngái, mùi hoa sen nơi đầm bãi. Chiều tà, làn gió trước bờ sông thổi về lồng lộng, người đi làm đồng tụ tập dưới gốc đa tỏa bóng xum xuê giữa cánh đồng, người ngồi trò chuyện, người nằm dài trên thảm cỏ xanh biếc, tận hưởng những ngọn gió mát rượi. Ngoài bến sông, trên con đê làng, gió phất phơ đám cỏ may găm đầy gấu quần các bà, các mẹ đi làm đồng gánh nước tưới rau. Gió hào phóng, thanh sạch, mát lành, xua tan bao nỗi vất vả, nhọc nhằn. Gió thổi bay những giọt mồ hôi trên gương mặt khắc khổ, trên lưng áo bạc màu của người nông dân. Lũ trẻ mục đồng ra bờ sông thả diều, gió thổi nâng cánh diều chao lượn trên tầng không xanh thẳm. Những đêm trăng thanh gió mát, bọn trẻ hàng xóm quây quần giữa sân vui chơi, nằm đếm sao, nghe bà, nghe mẹ kể chuyện chị Hằng, chú Cuội. Những ngọn gió trong lành thổi xào xạc trên tán lá, lũy tre trước ngõ. Gió đung đưa chùm nhãn trong vườn, gió khe khẽ lay động buồng cau đang trổ hoa, rơi lác đác xuống góc vườn những chấm li ti thơm ngát. Càng về khuya, gió càng mát lịm, ấp ủ giấc mơ, làm lòng người thư thái, an yên...Nhớ biết mấy ngọn gió thân quen, mát lành làm nên tâm hồn trẻ thơ.

Vẫn biết quá trình phát triển kéo theo những hệ lụy, trong đó có ô nhiễm không khí, môi trường, nhưng không vì phát triển mà đánh đổi môi trường sống, sinh thái. Để bảo vệ nguồn không khí sạch sẽ, để những ngọn gió mát lành trở lại, hãy chung tay bằng những hành động thiết thực như trồng cây xanh, không vứt rác bừa bãi, xử lý chất thải, sử dụng sản phẩm thân thiện với môi trường, phát triển kinh tế tuần hoàn, kinh tế xanh…