Miễn học phí nhưng đừng tăng “phụ phí”

Bắt đầu từ năm học 2025-2026, học sinh từ mầm non đến phổ thông công lập toàn quốc được miễn học phí. Miễn học phí là chính sách nhân văn nhưng sẽ chỉ phát huy hiệu quả toàn diện khi các khoản phụ thu trong trường học được kiểm soát chặt chẽ.

Tại kỳ họp thứ Chín, Quốc hội khóa XV, Quốc hội đã thông qua Nghị quyết miễn, hỗ trợ học phí đối với trẻ em mầm non, học sinh phổ thông, người học chương trình giáo dục phổ thông trong cơ sở giáo dục thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Nghị quyết có hiệu lực từ ngày 26/6/2025 và áp dụng từ năm học 2025 – 2026. Miễn toàn bộ học phí cho học sinh từ mầm non đến phổ thông đang theo học tại các cơ sở giáo dục công lập là quyết định lịch sử đầy tính nhân văn mang đến động lực cả tinh thần và vật chất to lớn với hàng triệu gia đình có con em đi học.

Chị Trần Thị Hà, phường Sơn Nam có 3 con nhỏ đang tuổi đi học, phấn khởi cho biết: Năm học tới, các con đi học được miễn học phí, tôi rất mừng. Khi học phí không còn là gánh nặng, gia đình tôi có thêm kinh phí để đầu tư mua sắm thiết bị học tập, dinh dưỡng giúp các con phát triển toàn diện hơn.

Miễn học phí là chính sách nhân văn, nhưng nhiều phụ huynh vẫn tỏ ra băn khoăn, lo lắng khi miễn học phí nhưng trong trường học vẫn tồn tại nhiều khoản phụ phí. Anh Trần Đức Nam, xã Chí Minh băn khoăn chia sẻ: Học phí được miễn nhưng tôi lo lắng các trường sẽ tăng khoản phụ thu như: tiền quỹ lớp, quỹ phụ huynh, tiền bán trú, xã hội hóa giáo dục, tiền điện, nước... Những khoản thu này tuy nhỏ nhưng cộng dồn lại thành gánh nặng lớn, đặc biệt khi thu-chi trong nhà trường thiếu minh bạch và chưa có sự giám sát chặt chẽ.

Dù chính sách miễn học phí mang lại nhiều lợi ích thiết thực, nhưng thực tế tại một số trường học hiện nay cho thấy, cha mẹ học sinh vẫn phải đóng góp các khoản ngoài học phí như: tiền ăn bán trú, quỹ lớp, các hoạt động ngoại khóa, tiền xây dựng cơ sở vật chất... Điều đáng nói là các khoản thu trên dù được gắn mác “tự nguyện” nhưng các bậc cha mẹ lại ít có cơ hội từ chối.

Bà Nguyễn Thị Thêm, cựu giáo chức xã Đoàn Đào cho biết: Học phí được miễn thì các trường công lập hiện nay vẫn phải duy trì nhiều khoản thu, dẫn đến tình cảnh "niềm vui chưa trọn". Các cháu được miễn học phí mấy chục nghìn đồng/tháng nhưng phải đóng hàng trăm nghìn đồng với các khoản thu dịch vụ thiết yếu mà nhà trường cung cấp như: tiền bán trú, tiền dạy kỹ năng sống, tiền học Tiếng Anh, tiền điện, nước, mua bảo hiểm thân thể.

Thực tế cho thấy, miễn học phí là chính sách lớn có ý nghĩa nhân văn, nhưng song song với đó cần kiểm soát tốt việc thu “phụ phí” tại các trường học, đây mới là khoản tiền lớn phụ huynh phải đóng góp. Các khoản thu trong nhà trường là vấn đề không mới, nhưng đầu năm học nào cũng vẫn xảy ra tình trạng lạm thu, trên mạng xã hội, phụ huynh vẫn chụp ảnh cả danh sách dài các khoản thu ngoài học phí lên đến hàng triệu đồng mỗi kỳ học. Việc thu các khoản ngoài học phí có thể nhân danh hội cha mẹ học sinh, phụ huynh không tự nguyện cũng được vận động, nhiều người để tránh ảnh hưởng đến con em mình thì “nhắm mắt” nộp tiền cho đủ.

Vì thế, chính sách miễn học phí chỉ phát huy nhân văn, hiệu quả toàn diện khi kiểm soát chặt chẽ các khoản phụ thu trong nhà trường.

Để tránh phát sinh gánh nặng từ các khoản thu ngoài học phí, phụ huynh mong muốn các trường học và ban đại diện cha mẹ học sinh cần tính toán hợp lý, tiết giảm những khoản không cần thiết, đặc biệt là các khoản mang tính chất tự nguyện. Đồng thời, việc công khai, minh bạch các khoản thu chi là cần thiết để ngăn chặn tình trạng “lạm thu”, tránh tạo áp lực tài chính lên gia đình học sinh. Cùng với đó, ngành giáo dục và đào tạo cần quản lý chặt và xử phạt nghiêm tình trạng lạm thu tại các cơ sở giáo dục. Chỉ khi việc thu chi trong trường học được quản lý chặt chẽ, rõ ràng thì chính sách miễn học phí mới mang lại niềm vui trọn vẹn.